مبانی نظری عدالت اجتماعی، امام علی
| دسته بندی | علوم انسانی |
| بازدید ها | 3 |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 63 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 29 |
مبانی نظری عدالت اجتماعی، امام علی
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc
قسمتی از متن مبانی نظری
خلاصه ای از کار:
قلمرو عدالت اجتماعی
1-2. حوزه عدالت اجتماعی
عدالت اجتماعی به حوزه خاصی از زندگی اختصاص ندارد و طبق فرمایش نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله «بالعدل قامت السّماوات و الأرض: آسمان‌ها و زمین بر پایه عدالت نهاده شده است.» (فیض کاشانی، 1415ق: ج5،107)
..................
2-2. مصادیق اجرای عدالت اجتماعی
حق و باطل دو مفهوم متضاد و متناقض هستند. بودن یکی برابر با نبودن دیگری است. بر پایی حق یکی از مصداق‌های عدالت است. امام علی علیه‌السلام بر پایی حق را عامل عزت‌مندی و پایداری دین و اصلاح روزگار و دوام حکومت می‌داند، چنان‌چه می‌فرماید: «فَإِذَا أَدَّتْ اَلرَّعِیَّةُ إِلَى اَلْوَالِی حَقَّهُ وَ أَدَّى اَلْوَالِی إِلَیْهَا حَقَّهَا عَزَّ اَلْحَقُّ بَیْنَهُمْ وَ قَامَتْ مَنَاهِجُ اَلدِّینِ وَ اِعْتَدَلَتْ مَعَالِمُ اَلْعَدْلِ وَ جَرَتْ عَلَى أَذْلاَلِهَا اَلسُّنَنُ فَصَلَحَ بِذَلِکَ اَلزَّمَانُ وَ طُمِعَ فِی بَقَاءِ اَلدَّوْلَةِ وَ یَئِسَتْ مَطَامِعُ اَلْأَعْدَاءِ . وَ إِذَا غَلَبَتِ اَلرَّعِیَّةُ وَالِیَهَا أَوْ أَجْحَفَ اَلْوَالِی بِرَعِیَّتِهِ اِخْتَلَفَتْ هُنَالِکَ اَلْکَلِمَةُ وَ ظَهَرَتْ مَعَالِمُ اَلْجَوْرِ وَ کَثُرَ اَلْإِدْغَالُ فِی اَلدِّینِ وَ تُرِکَتْ مَحَاجُّ اَلسُّنَنِ فَعُمِلَ بِالْهَوَى وَ عُطِّلَتِ اَلْأَحْکَامُ... : و آن گاه که مردم حق رهبرى را ادا کنند و زمامدار حق مردم را بپردازد، حق در آن جامعه بین آن‌ها عزت یابد و راه هاى دین پایدار و نشانه‌هاى عدالت برقرار و سنت (پیامبر) پایدار گردد، پس روزگار اصلاح شود و مردم در تداوم حکومت امیدوار، و دشمن در آرزوهایش مأیوس مى‌گردد. امّا اگر مردم بر حکومت چیره شوند یا زمامدار بر مردم ستم کند، وحدت کلمه از بینرود، نشانه‌هاى ستم آشکار و نیرنگ بازى در دین فراوان و راه‌های روشن سنّتها ترک گردد و از روی هوای نفس عمل شود و اجرای احکام تعطیل شود . . . » (نهج‌البلاغه، خطبه216، ص333)
..................
برقراری مساوات در بهره مندی از واقعیت های گوناگون اقتصادی، سیاسی، علمی و ... یکی دیگر از مصداق های عدالت است، امام علی علیه‌السلام در نامه‌ای به اسود بن قطیبه سرلشکر سپاه حلوان می‌فرماید: «فَلْیَکُنْ أَمْرُ النَّاسِ عِنْدَکَ فِی الْحَقِّ سَوَاءً: پس باید کار مردم در حقّ نزد تو یکسان باشد.» (نهج البلاغه، نامه59، ص449)
............................
3-2-2. توجه یکسان به مردم
................
4-2-2. مبارزه با تبعیض
................
5-2-2. مبارزه با فساد اقتصادی
..................
6-2-2. بازگرداندن حقوق غصب شده
وقتی که عدالت رعایت نشود، عده‌ای به تصاحب اموال عمومی جامعه می‌پردازند. امام علی علیه‌السلام یکی از علل پذیرش حکومت را «بازگرداندن حقوق غصب شده» بیان می‌دارد و می‌فرماید: «وَ اللَّهِ لَوْ وَجَدْتُهُ قَدْ تُزُوِّجَ بِهِ النِّسَاءُ وَ مُلِکَ بِهِ الْإِمَاءُ لَرَدَدْتُهُ فَإنَّ فِی الْعَدْلِ سَعَةً وَ مَنْ ضَاقَ عَلَیْهِ الْعَدْلُ فَالْجَوْرُ عَلَیْهِ أَضْیَق: به خدا قسم! (بیت‌المال غارت شده را) اگر بیابم که به وسیله‌ی آن زنان به ازدواج در آمده (مهریه‌ی زنان شده) و کنیزکان خریداری شده، آن‌را به صاحبانش باز می گردانم. برای اینکه در عدالت، گشایش و رفاه برای عموم است.» (نهج‌البلاغه، خطبه15، ص57)
.....................
7-2-2. نظارت بر فعالیت های اقتصادی
..................
8-2-2. توجه به یتیمان و عدم تصرف اموال آنان
....................
9-2-2. ظلم نکردن به مردم
عدل وداد با ظلم تناقض و تضاد دارد و اگر عدالت اجرا گردد ظلمی در حق کسی صورت نمی‌گیرد پس می توان گفت ظلم نکردن به مردم مصداقی از عدالت است چنان‌که امیرالمؤمنین علیه‌السلامکه رفتار و گفتارش آمیخته با عدالت بود، همواره فرمانده‌های خویش را به عدم ظلم راهنمایی می‌نمود و در بیانی به استاندارفارس می‌فرماید: «اسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ وَ احْذَرِ الْعَسْفَ وَ الْحَیفَ فَإِنَّالْعَسْفَ یعُودُ بِالْجَلَاءِ وَ الْحَیفَ یدْعُو إِلَى السَّیف: عدالت را به کار گیر و از ظلم وبى‌عدالتى بر حذر باش که بى‌انصافى کردن با مردم آنان را آواره مى‌کند و بى‌عدالتى به قیام مسلحانه وا‌‌مى‌دارد.» (نهج البلاغه، حکمت476، ص559)
..................
10-2-2. توجه به نیازمندان
..................
11-2-2. یاری مظلومان
....................
12-2-2. مراعات حقوق ضعیفان
...................
13-2-2. اصلاح نظام سیاسی
...............
14-2-2. تخفیف در مالیات
.................
فهرست منابع و مآخذ
قرآن
نهج البلاغه نسخه صبحی صالح، قم: انتشارات هجرت، 1414ق
1. آشوری، داریوش، دانش نامه سیاسی، تهران: نشرمروارید، چ سوم، ۱۳۷۳ش
2. آشوری،محمد، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه،1383ش
3. ابن ابىالحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج‌البلاغه، قم: آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق
.................................
..................................
.................................
مبانی نظری آثار اجتماعی عدالت سیاسى، امام علی، نهج البلاغه
| دسته بندی | علوم انسانی |
| بازدید ها | 5 |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 106 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 53 |
مبانی نظری آثار اجتماعی عدالت سیاسى، امام علی، نهج البلاغه
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc
قسمتی از متن مبانی نظری
خلاصه ای از کار:
آثار اجتماعی عدالت سیاسى
1-3. عدالت سیاسی از منظر امام علی علیه‌السلام
از نظر امام علی علیه‌السلام آن‌چه سیاست را در مسیر درست هدایت می‌کند عدل است و فراتر از عدل ملاکی برای تدبیر اجتماع و سیاست وجود ندارد. (شریعت، 1387ش:239)
حضرت علیه‌السلام در این زمینه می فرماید: «خیر السیاسات العدل: برترین سیاست ها، عدالت است.» (تمیمی آمدی، 1410ق:354)
..................
2-3. آثار اجتماعی عدالت سیاسی
1-2-3. ایجاد امنیت سیاسی
..................
2-2-3. شکست دشمن
..............
3-2-3. اجراى احکام و حدود شرعى
در خطبه131 نهج‌البلاغه امام علی علیه‌السلام اجرای احکام و حدود شرعی را یکی از نتایج اقامه عدل در جامعه اسلامی می‌داند و می‌فرماید: «اَللَّهُمَّ إِنَّکَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ یَکُنِ اَلَّذِی کَانَ مِنَّا مُنَافَسَةً فِی سُلْطَانٍ وَ لاَ اِلْتِمَاسَ شَیْءٍ مِنْ فُضُولِ اَلْحُطَامِ وَ لَکِنْ لِنَرِدَ اَلْمَعَالِمَ مِنْ دِینِکَ وَ نُظْهِرَ اَلْإِصْلاَحَ فِی بِلاَدِکَ فَیَأْمَنَ اَلْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِکَ وَ تُقَامَ اَلْمُعَطَّلَةُ مِنْ حُدُودِکَ: پروردگارا تو می‌دانى آن‌چه ما انجام دادیم نه براى این بود که ملک و سلطنتى به دست آوریم، و نه براى اینکه از متاع پست دنیا چیزى تهیه کنیم، بلکه به خاطر این بودکه نشانه‌هاى از بین رفته دینت را باز گردانیم، و صلح و مسالمت را درشهرهایت آشکار سازیم، تا بندگان ستمدیدهات در ایمنى قرار گیرند، و حدود ضایع ماندهات اجرا گردد... .»
................
4-2-3. خشنودى مردم
وجود «عدل» بین مردم یکی از ارزش‌های متعالی انسانی ـ اسلامی است که هر حاکم اسلامی به حکم قرآن که می‌فرماید: «اُمِرتُ لِأعدِلَ بَینَکُم (شوری/15): و مأمورم درمیان شما عدالت کنم.»، موّظف به اجرای دقیق عدل و رعایت انصاف بین اقشار جامعه است. مستضعفان و محرومان به حکم فطرت اصیل و اسلامی‌شان از اجرای عدالت خوشحال‌تر و پذیراترند. در مقابل، مترفین و مشت پرکن‌های جامعه از اجرای عدالت ناراضی‌تر و دلگیر‌ترند، چون می‌دانند که با اجرای عدالت و پیاده شدن مساوات و برابری در میان افراد جامعه، جایی برای اسراف‌کاری و تحصیل مال از هر طریق ممکن باقی نخواهد‌ماند.(لنکرانی، 1373ش:113)
...................
5-2-3. ایجاد الفت و پیوند میان انسان‌ها
..................
6-2-3. پایداری در دوستی و برادری
....................
7-2-3. ناامیدى دشمن در دست‌یابى به آرزوهایش
..................
8-2-3.دوام و پایداری حکومت
..................
9-2-3. ایجاد حیات
امام علی علیه‌السلام عدالت را مایه حیات و حتی حیات طیبه جامعه می‌داند و می‌فرماید: «العدل حیاة: عدالت عامل حیات است.» (تمیمی آمدی، 1410ق: 26)
منظور از حیات در این حدیث، زندگی معنوی می باشد، در صورتی که حکومت جامعه به دست حاکم عادل باشد در این حالت مردم معناى زندگى را می‌فهمند، ولی اگر حاکم ظالم و ستمگری بر جامعه سلطه داشته باشد در حقیقت مردم زندگى ندارند و هیچ بهره معنوی از زندگی خود نمی‌برند. جامعه به واسطه بی عدالتی و رعایت نشدن حقوق افراد در جامعه، گرچه به ظاهر تحرکی دارد، ولی از روح زندگی «حیات طیبه» محروم است ولی در پناه اجرای عدالت افزون بر آثار مادی و رشد اقتصادی زندگی معنا می‌یابد و مردم به صلاح و رستگاری می‌رسند. (میرخلیلی و حاجی ده آبادی،1380ش: ج7، 75)
........................
10-2-3. رعایت حقوق مردم
.................
11-2-3.پرهیز از تبعیض
......................
12-2-3. شایسته سالاری
...................
13-2-3. اصلاح جامعه و روزگار
..................
14-2-3. امیدوارى مردم
....................
15-2-3. ارزش‌مندی حکومت
...................
16-2-3. جلوگیرى از شورش هاى مردمى
..................
17-2-3. قِوام جامعه
انسان‌ها برای تأمین نیازهای خود و زندگی سالم و انسانی در اجتماع، نیازمند روابط عادلانه‌اند. عدالت از جمله اصولی است که به کار بستن آن سبب قِوام و پایداری اجتماع است و با اجرای آن حق هر کس اداشده و راه تعدی و تجاوز به حقوق دیگران بسته میشود. چنان‌چه امیرالمؤمنین علیه‌السلامدراین زمینه می‌فرماید: «جَعَلَ اللهُ الْعَدْلَ قِواماً لِلْاَنامِ وَ تَنْزیهاً مِنَ الْمَظالِمِ وَالْآثامِ وَ تَسْنِیهً لِلْاِسْلامِ: خداوند عدالت را برای پایداری مردم و پاکیزگی از ستم و گناهان و وسیله علو و سربلندی اسلام قرار داده است». (تمیمی آمدی، 1410ق: 341)
....................
18-2-3. انتظام امور
..................
19-2-3. اداشدن حقوق متقابل رهبر و مردم
.................
20-2-3. مدیریت صحیح
..................
21-2-3. استوارى در بردبارى
..................
22-2-3. حفظ دین و مرزهای مسلمانان
از دیگر ثمرات اجرای عدالت، حفظ دین و مرزهای مسلمانان می‌باشد که مولای متقیان، امام علیعلیه‌السلام در این رابطه می‌فرماید: «... و حُطْ ثغور المسلمین واحرُزْ دینک ... بانصافک من نفسک و العمل بالعدل فی رعیتک: حفظ کن دین و مرزهای مسلمین را به واسطه انصاف آوردن از نفست و عمل به عدالت در مردم.» (تمیمی آمدی، 1410ق: 371)
مراد از «انصاف آوردن از نفس خود» این است که خود را با هر کس برابر داند که گویا خود را نصفى دانسته و او را نصفى، و خود را بر دیگرى ترجیح ندهد، و هر‌گاه بیند در مقدّمه که حق با دیگری است به آن اقرار کند و رعایت خود نکند. (خوانساری، 1366ش: ج4، 37)
.....................
23-2-3. شرکت مردم در همه امور مربوط به حاکمیت و اعتماد آنان به حاکمیت
.....................
24-2-3. عزّت مندی
.......................
فهرست منابع و مآخذ
قرآن
نهج البلاغه نسخه صبحی صالح، قم: انتشارات هجرت، 1414ق
1. آشوری، داریوش، دانش نامه سیاسی، تهران: نشرمروارید، چ سوم، ۱۳۷۳ش
2. آشوری،محمد، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه،1383ش
.....................................
...................................
.................................
مبانی نظری آثار اجتماعی عدالت اقتصادی، امام علی، نهج البلاغه
| دسته بندی | علوم انسانی |
| بازدید ها | 4 |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 93 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 44 |
مبانی نظری آثار اجتماعی عدالت اقتصادی، امام علی، نهج البلاغه
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc
قسمتی از متن مبانی نظری
خلاصه ای از کار:
آثار اجتماعی عدالت اقتصادی
1-4. عدالت اقتصادی از منظر امام علی علیه‌السلام
عدالت اقتصادی؛ یعنی تأمین نیاز‌ها وحقوق مادی انسان‌ها و بهره‌مندی یکسان هر یک از افراد جامعه از منابع و امکانات طبیعی و ثروت‌های موجود در جامعه، چنان‌چه امام علی علیه السلام در نامه 53 نهج‌البلاغه به مالک‌اشتر سفارش می‌کند که بیت المال را به طور مساوی در سایر نقاط کشور تقسیم نماید تا به این واسطه عدالت اقتصادی در تمام کشور برقرار گردد: «وَ اجْعَلْ لَهُمْ قِسْماً مِنْ بَیْتِ مَالِکِ وَ قِسْماً مِنْ غَلَّاتِ صَوَافِی الْإِسْلَامِ فِی کُلِّ بَلَدٍ فَإِنَّ لِلْأَقْصَى مِنْهُمْ مِثْلَ الَّذِی لِلْأَدْنَى: و بخشى از بیت‌المال و بخشى از درآمد زمین‌هاى خالصه را در هر شهربه آنان اختصاص ده، که برای دورترین نقاط کشور باید همان قدر تقسیم شود که برای نزدیک ترین نقاط تقسیم میشود.» (نهج‌البلاغه، نامه53، ص438)
.................
2-4. آثار اجتماعی عدالت اقتصادی
1-2-4. کاهش فقر و فاصله طبقاتی بین مردم یک جامعه
ازبین بردن فقر و محرومیت، از بهترین دستاوردهای عدالت اقتصادی از دیدگاه حضرت علی علیه‌السلام است. آن حضرت در دومین روز به دست گرفتن حاکمیت خود، در نخستین خطبه حکومتی‌اش، عمده‌‌ترین محور برنامه‌های حکومت خود را رفع فقر و محرومیت و اجرای عدالت بیان‌کرد. بر اساس آموزه‌ها و منابع دینی، فقر، ویژگی ذاتی انسان نیست که بتوان آن‌را طبیعی شمرد، بلکه پدیده‌ای است عارضی مانند دیگر پدیده‌های اجتماعی که باید ریشه‌یابی و درمان شود. در اندیشه دینی، فقر درمان شدنی است وباید برطرف شود. (قرضاوی، 1412ق: 34)
....................
1-1-2-4. آثار فقر در نگاه امام علی علیه‌السلام
................
2-2-4. گشایش و توسعه
...................
3-2-4. اصلاح و آبادانى شهرها
..................
4-2-4. کمک به ستمدیده
از محورىترین عوامل پذیرش خلافت مولاى متقیان علیه‌السلام، به یارى شتافتن ستمدیده است. حضرت در اینباره قسم یاد مى‌کند: «أَمَا وَ اَلَّذِی فَلَقَ اَلْحَبَّةَ وَ بَرَأَ اَلنَّسَمَةَ لَوْ لاَ حُضُورُ اَلْحَاضِرِ وَ قِیَامُ اَلْحُجَّةِ بِوُجُودِ اَلنَّاصِرِ وَ مَا أَخَذَ اَللَّهُ عَلَى اَلْعُلَمَاءِ أَلاَّ یُقَارُّوا عَلَى کِظَّةِ ظَالِمٍ وَ لاَ سَغَبِ مَظْلُومٍ لَأَلْقَیْتُ حَبْلَهَا عَلَى غَارِبِهَا وَ لَسَقَیْتُ آخِرَهَا بِکَأْسِ أَوَّلِهَا: به خدایى که دانه را کفید (شکافت) و جان را آفرید، اگر این بیعتکنندگان نبودند و یاران، حجت بر من تمام نمىنمودند و خدا علما را نفرموده بود تا ستمکار شکمباره را برنتابند و به یارى گرسنگان ستمدیده بشتابند، رشته این کار از دست مىگذاشتم و پایانش را چون آغازش مىانگاشتم و چون گذشته خود را به کنارى مىداشتم.»(نهج‌البلاغه، خطبه3، ص50)
«کظّهء ظالم» کنایه از قدرت ظالم، «و سغب مظلوم» کنایه از شدّت مظلومیّت می‌باشد. (بحرانی، 1362ش:ج1، 268)
.................
5-2-4. امنیت اقتصادی
..................
6-2-4. تساوی در توزیع امکانات برای نقاط مختلف کشور
................
7-2-4. تعادل اجتماعی
...................
8-2-4. اصلاح مردم
امام علی علیه‌السلام عدالت را عامل اصلاح مردم می‌داند، و در این رابطه می‌فرماید: «العدلیصلح البریّه؛ اجرای عدالت مردم را اصلاح می کند.» (تمیمی آمدی، 1410ق: 35)
...............
9-2-4. حفاظت از بیت المال و تقسیم عادلانه آن بین مردم جامعه
.................
10-2-4. رسیدگی به امور طبقه فرودست جامعه
...............
11-2-4. افزایش برکات
.................
12-2-4. تأمین رفاه همه اقشار جامعه
...............
13-2-4. قِوام اجتماعی جامعه
................
14-2-4. حفظ کرامت و انسانیت
.................
15-2-4. آرامش و سعادت مردم
...................
16-2-4. بازگرداندن حقوق غصب شده
..................
فهرست منابع و مآخذ
قرآن
نهج البلاغه نسخه صبحی صالح، قم: انتشارات هجرت، 1414ق
1. آشوری، داریوش، دانش نامه سیاسی، تهران: نشرمروارید، چ سوم، ۱۳۷۳ش
2. آشوری،محمد، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه،1383ش
..................................
................................
...............................
مبانی نظری آثار اجتماعی عدالت قضایی، امام علی، نهج البلاغه
| دسته بندی | علوم انسانی |
| بازدید ها | 4 |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 63 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 25 |
مبانی نظری آثار اجتماعی عدالت قضایی، امام علی، نهج البلاغه
توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)
همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه
توضیحات نظری کامل در مورد متغیر
رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب
منبع : انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)
نوع فایل: WORD و قابل ویرایش با فرمت doc
قسمتی از متن مبانی نظری
خلاصه ای از کار:
1-5. عدالت قضایی از منظر امام علی علیه‌السلام
یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که اجرای عدالت در آن بسیار ضروری و بر اثر بی‌عدالتی در آن، بیشترین ظلم‌ها و حق کشی‌ها صورت می‌گیرد قضاوت است.
عدالت قضایی عبارت است از برابر داشتن و رعایت تساوی در بین طرفین دعوی توسط قاضی در جریان رسیدگی و صدور حکم به نفع صاحب حق با رعایت منافع عمومی در چهارچوب موازین اسلامی. به عبارت دیگر عدالت قضایی عبارت است از رسیدگی و صدور حکم به قصد ایجاد توازن بین حقوق فرد و اجتماع در چهارچوب قانون، چنان‌چه امام علی علیه‌السلام می‌فرماید: «مَنِ ابْتُلِیَ بِالْقَضَاءِ فَلْیُوَاسِ بَیْنَهُمْ فِی الْإِشارَةِ وَ النَّظَرِ وَ فِی الْمَجْلِسِ: هر که در مقام قضاوت قرار گیرد، باید در اشاره کردن ها و نگاه ها و جایگاه نشستن، میان مردمان برابری را پاس دارد.» (کلینى، 1407ق:ج7، 413)
.......................
2-5. آثار اجتماعی عدالت قضایی
1-2-5. پرداخت حقوق هرکس مطابق با عمل وی
یکی از اثرات اجرای عدالت قضایی این است که به هر کارگزاری مطابق با میزان عملی که انجام داده است، پاداش داده میشود و فرقی ندارد که این افراد از چه موقعیتی در جامعه برخوردارند، چنان‌چه امام علی علیه‌السلام در نامه 53 نهج‌البلاغه به مالک‌اشتر امر می‌نماید: «ثم اعرف لکل امرء منهم ما ابلی و لا تضمن بلاء امرء الی غیره و لاتقصرن به دون غایة بلائه و لا یدعونک شرف امرء الی ان تعظم من بلائه ما کان صغیرا و لا ضعة امرء الی ان تستصغر من بلائه ما کان عظیما؛ اندازه رنج هر یک از کارگزاران را در نظر داشته باش و رنج یکی را به حساب دیگری مگذار و در پاداش او به اندازه تلاشی که کرده و رنجی که دیده، کوتاهی مکن. مبادا بزرگی کسی موجب شود که رنج اندک او بزرگ جلوه کند و فرودی رتبه کسی سبب شود که کوشش سترگ او خوار و کم جلوه به حساب آید.» (نهج‌البلاغه، نامه53، ص434)
......................
2-2-5. برابری طرفین دعوا در قضاوت
عدالت قضایی اقتضا می‌کند که قاضی در تمام موارد میان طرفین دعوا برابری را رعایت کند و به طور یکسان به صورت طرفین دعوا نگاه کند و به گونه‌ای عمل نکند که احساس شود قاضی به یکی از طرفین دعوا نظر خاصی دارد، چنان‌که امام صادق از امیرالمؤمنان علی علیه‌السلام روایت کرده است: «مَنِ ابْتُلِیَ بِالْقَضَاءِ فَلْیُوَاسِ بَیْنَهُمْ فِی الْإِشارَةِ وَ النَّظَرِ وَ فِی الْمَجْلِسِ: هر که در مقام قضاوت قرار گیرد، باید در اشاره کردن‌ها و نگاه‌ها و جایگاه نشستن، میان مردمان برابری را پاس دارد.» (کلینى، 1407ق: ج7، 413)
......................
3-2-5. برپایی حق و تساوی در رعایت حقوق مردم
امام علی علیه‌السلام حکومت را در این جهت می‌خواست که به وسیله‌ی آن بتوان حقوق و قوانین را برپا داشت و هرگونه باطل و ناروایی و تجاوز را باز‌داشت: «والله لَهِیَ أَحَبُّ إِلیَّ من إِمرتکم، إِلاّ أَن أُقیم حقّاً، أَوأَدفع باطلاً: سوگند به خدا این کفش نزد من از امارت و حکومت بر شما محبوب‌تر است، لکن (من قبول چنین امارت و حکومتى نمودهام براى اینکه) حقّى را ثابت گردانم یا باطلى را بر اندازم.» (نهج‌البلاغه، خطبه33، ص76)
..................
4-2-5. عدم طمع نزدیکان قاضی و امیدواری سایرین به عدالت وی
......................
5-2-5. ایجاد امنیت اجتماعى
..................
6-2-5. عدم زورگویی و درازدستی یکی از طرفین دعوا بر دیگری
.................
7-2-5. سعادت و آرامش
......................
8-2-5. حمایت از حقوق مردم و صاحبان حق
...................
9-2-5. مهلت دادن به کسی که شاهد غایبی دارد در مجلس قضاوت
...................
10-2-5. پرهیز از قضاوت با ظنّ و گمان غیر معتبر
....................
فهرست منابع و مآخذ
قرآن
نهج البلاغه نسخه صبحی صالح، قم: انتشارات هجرت، 1414ق
1. آشوری، داریوش، دانش نامه سیاسی، تهران: نشرمروارید، چ سوم، ۱۳۷۳ش
2. آشوری،محمد، حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه،1383ش
.........................
........................
..........................