مبانی نظری طهارت و نجاست خمر، دیدگاه فقها

مبانی نظری طهارت و نجاست خمر، دیدگاه فقها، کتاب، شیعه، سنی

دسته بندی	علوم انسانی
بازدید ها	0
فرمت فایل	docx
حجم فایل	152 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	94

فروشنده فایل

کد کاربری 1113

تمام فایل ها

مبانی نظری طهارت و نجاست خمر، دیدگاه فقها، کتاب، شیعه، سنی

خلاصه ای از کار:

طهارت و نجاست خمر

مقدمه:

معنی مفهومی خمر به معنای هر مایع مست کننده‌ است و معنای اصلی آن ستر و پوشیدن است و شراب را خمر می‌گویند چون عقل را می‌پوشاند و نمی‌گذارد خوب و بد و خیر و شر را تشخیص بدهد و به همین جهت چادر و روسری زنان را خمار می‌گویند. بین انواع آن مانند شراب (آنچه از انگور گرفته می‌شود)، نبیذ (آنچه که از خرما گرفته می‌شود)، نقیع (آنچه که از کشمش گرفته می‌شود)، بتع (آنچه که از عسل گرفته می‌شود)، مِزر (آنچه که از جو گرفته می‌شود)، یا آنچه که از گندم یا ارزن یا غیر آنها گرفته می‌شود، فرقی نیست(47).

..............

اثرات الکل

الکل نه‏تنها اعتدال روانی و تنظیم حرکات و فعالیت‏های انسان را مختل‏می‏سازد بلکه آثار مخرب دیگری بر دستگاه‏های مختلف بدن‏می‏گذارد; به عنوان نمونه، مصرف الکل، باعث‏سوءهاضمه واختلال دستگاه گوارش و کبد می‏شود، زیرا به علت جاذب الرطوبه‏بودن آن، آلبومین‏های سلول‏های کبد و معده را منعقد می‏کند(94). از.............

ویژگی های الکل و عوارض مصرف آن

1. فارماکولوژى پایه اتانول: اتانول(C2H5oH) یک مولکول کوچک محلول در آب است که به سرعت و به طور کامل از دستگاه گوارش جذب مى شود. بخار الکل نیز مى تواند به آسانى از راه ریه ها جذب شود. پس از نوشیدن الکل در حالت ناشتا, در 30 دقیقه, سطح خونى آن به بالاترین حد مى رسد. وجود غذا در معده, جذب..................

.............................

مشروبات الکلی، عامل عقبگرد انسانیت

اسلام بر خلاف سایر ادیان که تعلیمات آنها بر اساس انزوا و کناره گیری از اجتماع بنا شد... سازمان تعلیم و تربیت خود را یک سازمان اجتماعی جهانی قرار داده است که سعادت انسانیت را در زمینه مدنیت - که هرگز......................

رشد عقل، مهم ترین عبادت است

این درک، انسان را به سوی این نتیجه هدایت می کند که باید به خدای یگانه - حیات و علم و قدرت مافوق طبیعت - سر تسلیم فرود آورده و به سوی مقصدی پیش رود که در ساختمان وجودی وی پیش بینی شده و به دست عقل سپرده شده است. قرآن شریف تصریح می کند: «دین، همان تسلیم به خدای یگانه است»(99)

................

آثار شوم آزادی مشروبات الکلی

خوردن مشروبات الکلی در میان سایر کارهای مزاحم عقل و تدبیر، تنها عملی است که سر و کارش مستقیماً با عقل و شعور می باشد و تنها به منظور کشتن تعقل و تقویت عواطف بی سرپرست انجام داده می شود؛ به همین جهت، آثار شوم و نتیجه های زشت و ناهنجاری که پیوسته از جهت بهداشت و اخلاق و روان و دین در افراد و در جامعه های بشری بسط و توسعه می دهد، به هیچ وجه، قابل انکار نبوده، پوشیده نیست. فعلاً سالی از تاریخ انسانیت نمی گذرد که میلیون ها بیمار الکلی به بیماری های گوناگون مری و معده و ریه و کبد و اعصاب و غیر ذلک، گرفتار نشده و در بیمارستان ها بستری نشوند. سالی نمی گذرد که جمعیت انبوهی مجانین الکلی به تیمارستان ها منتقل نشوند. سالی نمی گذرد که میلیون ها اشخاص کنترل اخلاقی خود را از دست ندهند و یا به انحرافات روانی و گرفتاری های فکری مبتلا نشوند. سالی نمی گذرد که این سم مهلک، بشر را به صدها میلیون قتل و خودکشی و جنایت و دزدی و خیانت و عرض فروشی و رسوایی و پرده دری و افشای اسرار و بدگویی و بدزبانی و ایذاء و اذیت، هدایت نکند و یا اوقات زیادی، افراد شریف انسان را - در حالی که مانند وحشی پایبند هیچ قانون و مقرراتی نیستند - اسیر و زندانی نکند. تعقل پاکی که روزانه به واسطه استعمال صدها میلیون لیتر مشروبات الکلی از دست جامعه انسانی می رود، ضایعه اسفناک و جبران ناپذیری است و البته از نقطه نظر روانی، از جامعه انسانی که پیوسته همه یا قسمت اعظم ممیز انسانیت خود را (تعقل صحیح و پاک) از دست می دهند، نباید امید خیر و انتظار خوشبختی عمومی داشت. قرآن شریف، برای اولین بار، از نوشیدن می، نهی می کند؛ به طور اجمال، به همه مفاسد فردی و اجتماعی وی اشاره کرده و او را «اثم» نام نهاده؛ یعنی کار زشت که دنباله نامطلوب داشته و محرومیت هایی بار می آورد و برای آخرین بار که در نهایت تأکید نهی می کند، مخصوصاً به دو نوع از مفاسد و مضرات این عمل اشاره می کند که رخنه یافتن آنها به جامعه انسانیت، ارکان جامعه بشری را سست و بالاخره کاخ سعادت عمومی را به طور قطع، سرنگون خواهد کرد. در جای دیگر می فرماید: «شراب مسکر، در میان شما، کینه و دشمنی ایجاد کرده و شما را نسبت به مقدسات و قوانین و مقررات که پای بندی آنها تنها راه سعادت شماست، بی اعتنا و بی بند و بار می کند(101).

......................

مبارزه اسلام با شراب

روزی که اسلام مشروبات الکلی را تحریم کرد، جهان بشریت به استثنای معدودی از یهود، مبتلای این سم مهلک بود و در همه جامعه های مترقی و غیرمترقی آن روز، رواج کامل داشته و خوردن می، هیچ گونه ممنوعیت قانونی نداشت. مردم آن روز، با همین عقیده و عادت نامطلوب، نسلاً بعد نسل، به طور توارث رشد کرده و رگ و ریشه دوانیده بودند...................

تولید، فروش و مصرف الکل از نظر شرع

الف) تولید و خرید و فروش خمر جهت ساخت الکل

قانون‏گذار اسلامى به منظور حفظ سلامت اجتماع و برکندن ریشه‏هاى فساد از سطح جامعه، نه تنها نوشیدن مشروبات الکلى بلکه هرگونه تلاش جهت تهیه، توزیع و یا نوشیدن آن‏ها را حرام و مستوجب مجازات دانسته است. فتوا به حرام بودن این اعمال نه بدان خاطر است که مقدمه حرام، حرام است بلکه حتى اگر حرمت مقدمه مزبور را از لحاظ شرعى انکار کنیم باز باید این اعمال را حرام دانست چرا که روایات فراوانى درباره ممنوعیت شرعى آن ها وارد شده است. مثلاً در روایات زیادى چنین آمده که پول حاصل از فروش خمر حرام است(ثمنُ الخمر سُحتٌ).(104).

....................

روش‌های متفاوت جوامع در برخورد با الکلیسم

در مورد حرمت خمر در میان تمامی فرقه‌های اسلامی، اعم از شیعه و سنی، اتفاق نظر وجود دارد؛ اگرچه درخصوص برخی مصادیق آن از قبیل فقاع بین علمای مذاهب اختلاف وجود دارد و علمای شیعه آن را حرام می‌دانند. ‌حال این پرسش پیش می‌آید که آیا شرب خمر قبل از اسلام هم حرام بوده و از احکام امضایی در اسلام است یا این‌که بعد از اسلام حرام شده و از احکام تأسیسی می‌باشد؟

..............

1 - بررسى فقهى الکل صنعتى

واقعیت این است که الکل صنعتى از لحاظ ماهیت شیمیایى هیچ تفاوتى با الکل تخمیرى نداشته هر دو از نوع الکل یک ظرفیتى نوع اول به فرمول C2H5OH مى‏باشند. منتها با این تفاوت که بر الکل صنعتى قطعاً لفظ خمر صادق نیست. در حالى که الکل تخمیرى از آن جهت که از تقطیر بخار خمر به دست آمده، احتمال آن مى‏رود که عنوان خمر بر آن صادق.................

.....................

ج) تعارض روایات و رجوع به قاعده طهارت

اگر به فرض، روایات نجاست و یا طهارت مُسکِر شامل الکل صنعتى نیز باشد، این روایات با یکدیگر تعارض کرده و چون مرجّحى در بین نیست تساقط مى‏کنند و در نتیجه براساس قاعده طهارت باید آن را پاک دانست.

شهید صدر براستدلال فوق چنین اشکال مى‏کند که پس از اعمال مرجّح علاجى و ترجیح روایات نجاست در خصوص خمر و یا مطلق مُسکر، روایات طهارت که در برابر آن‏ها قرار گرفته‏است در تمامى مدلول خود از حجیت و اعتبار ساقط مى‏شود. بنابراین نمى‏توان در خصوص مسکر متعارف، یک طرف تعارض را ترجیح داد و در مورد مسکر غیر متعارف آن‏ها را در تعارض باقى گذاشت، بلکه اگر روایت طهارت به دلیل توافق باعمل عامه از اعتبار افتاد، نسبت به مسکر غیر متعارف نیز قابل شمول نخواهد بود.(151)
................

بررسى فقهى الکل تخمیرى

ماده اولیه در این جا مواد قند دارى هم‏چون انگور، کشمش و ... مى‏باشد که با تخمیر آن‏ها، شراب به دست مى‏آید. سپس شراب را در ظروف خاصى ریخته حرارت مى‏دهند. و چون دماى جوش الکل پایین‏تر از آب است، زودتر تبخیر شده و به حالت گازى در مى‏آید. آن‏گاه بخارات الکل را به لوله‏هایى که در مجاورت هواى سرد قرار گرفته است هدایت مى‏کنند تا تقطیر شود و به حالت میعان در آید. و بالاخره قطرات الکل از مجراى لوله به ظرف دوم هدایت مى‏شود و بدین ترتیب ذرّات الکل از شراب جدا مى‏گردد.
............

الف) استحاله خمر به الکل

مهمّ‏ترین راه حلى که در زمینه الکل تخمیرى و به منظور اثبات طهارت آن ارائه شده، استحاله شراب به الکل است. اصولاً استحاله در کتاب‏هاى فقهى از پاک کننده‏ها (مُطهِّرات) شمرده شده و مقصود از آن تبدّل یک جسم به جسم دیگر است که با جسم اول در ماهیت عرفى و به اصطلاح در صورت نوعیّه مباین باشد.(153)

هر چند از نظر عقلى و دانش روز، میان آن دو تغایرى نباشد. باید توجه داشت که استحاله با تغییر در اوصاف شخصىِ شى‏ء فرق دارد؛ مثلاً وقتى پنبه تبدیل به لباس مى‏شود یا گندم، آرد و آرد، نان مى‏شود، در هیچ یک استحاله صورت نمى‏گیرد، زیرا عرف، این موارد را دگرگونى در حقیقت و صورت نوعى نمى‏بیند. ولى وقتى سگ مُرده‏اى در یک نمک‏زار مى‏افتد و پس از مدتى تبدیل به نمک مى‏شود، عرفاً تغییر ماهیت مى‏دهد و یا هنگامى که خمر تبدیل به سرکه مى‏شود، حقیقت آن از نظر عرفى تغییر مى‏کند. (154)
..............

فتواى فقیهان درباره الکل تخمیرى

بیش‏تر مراجع در رساله‏هاى عملیه خود، الکل حاصل از تقطیر خمر را نجس دانسته‏اند، زیرا مى‏گویند، «الکل صنعتى اگر انسان نداند از چیزى که مست کننده و روان است درست کرده‏اند پاک مى‏باشد.» بدیهى است که الکل صنعتى خصوصیتى ندارد و مطابق مفهوم مخالف این جمله، هر نوع الکلى اگر بدانیم از مست‏کننده روان درست شده است، نجس مى‏باشد خواه در صنایع کاربرد داشته باشد یا در امور پزشکى یا غیر این‏ها.(164)
..................

دلایل نظریه نجاست خمر و ارزیابى آن‏ها

براى اثبات نجاست خمر به دلایل گوناگون استدلال شده که مى‏توان آن‏ها را در سه دسته ارائه داد: اجماع، قرآن، سنت.

الف) اجماع

یکى از دلایلى که معمولاً براى اثبات نجاست خمر مطرح مى‏شود، اجماع است. صاحب جواهر از کسانى است که بر روى این دلیل تأکید مى‏ورزد.(131).

....................

آقاى خوئى مى نویسد:

(در برابر روایاتى که دلالت بر نجس بودن خمر دارند, روایتهاى بسیارى وجود دارد که دلالت بر پاکى خمر دارند. و در بین روایتها, صحیحه و موثقه وجود دارد و اینها از روایتهایى که بر ناپاکى خمر دلالت مى کنند, بیش ترند. و ادعاى این که پاره اى از این روایتها, از ائمه, علیهم السلام, به ما رسیده باشد, دور نیست, همان گونه که دلالت آنها بر پاکى خمر, روشن یا نزدیک به روشن است.)(60)

....................

دلایل طهارت خمر و ارزیابى آن‏ها

پیش از این گفتیم نظریه طهارت خمر با فرض حرمت آن، در میان هر دو گروه (امامیه و اهل سنت) طرفدارانى دارد، هر چند تعداد آنان محدود است.
از میان امامیه، کسانى چون شیخ صدوق(68)، ابن ابى عقیل(69)‏ و جُعفى(70) از پیشینیان و محقق اردبیلى(71) و غیر او از متأخران، نوشیدن خمر را حرام ولى آن را پاک مى‏دانند.
.....................

منابع

1- ابن ادریس، السرائر، ج 1 ، ص 178؛ تذکرة الفقها، ج 1 ، ص 64؛ مختلف الشیعة، ج‏1 ، ص 311.

2- الجوامع الفقهیّة، ص 488: «الخمر نجسة بلاخلاف ممّن یعتدّبه».

3- الفصاحه ، ترجمه آقای ابوالقاسم پاینده ، انتشارات جاویدان ، جلد اول ، ص 286 .

4- اردبیلی، محمدعلی؛ حقوق جزای عمومی، تهران، میزان، 1377، چ اول، ج 2، ص 90.

..........................

......................

167- منهاج الصالحین، ج 1، ص 109; آیة‏الله سیستانى و آیة‏الله میرزا جواد آقا تبریزى نیزدر کتاب‏هاى فتوایى خویش همین نظر را پذیرفته‏اند.

168- منهاج الصالحین، ج 1، ص

مبانی نظری طهارت و نجاست خمردیدگاه فقهاکتابشیعهسنیمبانی نظریطهارتنجاست خمردیدگاه فقهاکتابشیعهسنی